2003 yılında TÜBİTAK BİLGEM’de başlayan, 2012 yılında devredildiği TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) yönetiminde 7 ana sürüm 22 ara sürümü yayımlanmış ve dünyada çok az dağıtımın ulaştığı yaygınlık rakamlarına erişmiş olan Pardus projesi, 2024 yılı Ekim ayı itibariyle TÜBİTAK BİLGEM Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (YTE)’nde yoluna devam edecektir.
Özellikle bilişim alanında yurt dışına olan bağımlılığın azaltılması hedefiyle TÜBİTAK ULAKBİM yönetiminde geliştirme ve yaygınlaştırma faaliyetleri yürütülen Pardus‘ta; ülkemizin stratejik, hassas ve kritik projelerinde yer alan TÜBİTAK BİLGEM ürünleri ile birlikte daha da yaygınlaşması amacıyla bayrak değişimine gidilmiştir.
Pardus’un Hikayesi
İlk çalışmalarına bilişim okur-yazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını karşılama hedefiyle 2003 yılında başlanan Pardus projesi TÜBİTAK BİLGEM Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) bünyesinde 27 Aralık 2005 tarihinde ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0’ı yayımlamıştır.
2012 yılı itibariyle Pardus projesinin hedefi açık kaynak/özgür yazılımların öncelikle kamuda yaygınlaştırılmasının sağlanması olacak şekilde güncellenmiş ve projenin yönetimi TÜBİTAK ULAKBİM’e devredilmiştir.
İlk kararlı sürüm olan Pardus 2013 Kurumsal Sürümü, 25 Mart 2013 tarihinde yayımlanmış ve gerçekleştirilen bir basın toplantısı ile tüm kamuoyuna duyurulmuştur (https://ulakbim.tubitak.gov.tr/tr/haber/pardusun-2013-surumu-kullanima-sunuldu).
Pardus 2013 Kurumsal sürümü ile birlikte Pardus Çağrı Merkezi (444 5 773) de hizmete girmiştir. Pardus, çağrı merkezi ile 11 yılı aşkın süredir ücretsiz olarak doğrudan uzman personelden destek sağlayan tek işletim sistemidir. Pardus Çağrı merkezi ve Pardus Yardım Masası ile kullanıcılara destek verilmektedir.
2017 sonrasında Pardus İşletim Sistemi iki yıllık dönemlerde 17, 19, 21 ve 23 ana sürümleri ile ana sürüm başına 5’er ara sürüm olarak yayımlanmıştır. En güncel Pardus sürümü 16 Temmuz 2024 tarihinde yayımlanan 23.2 sürümü olup haftalık olarak paket güncellemeleri yayımlanmaktadır. (https://www.pardus.org.tr/pardus-surum-notlari-23-2/). Yedi yıldır sürüm takvimine azami özen göstererek yayımlanmakta olan Pardus, bu istikrarı gösteren az sayıda dağıtımdan biri olmuştur.
Yaygınlaştırma/Geliştirme Faaliyetleri
2013 yılından bu yana Pardus İşletim Sistemi kullanımının özellikle kamuda yaygınlaşmasını sağlamak için kamu bilişim personeline Pardus ve GNU-Linux Sistem Yönetimi Eğitimleri verilmektedir.
2015 yılında ilk Kamu Açık Kaynak Konferansı (KAK) gerçekleştirilmiş; 2019 yılına kadar aralıksız sürdürülerek kamudaki dönüşüm hikayeleri ve tecrübelerin paylaşılması sağlanmıştır.
Başta Linux Kullanıcıları Derneği (LKD) ve İnternet Teknolojileri Derneği (İNETD) gibi açık kaynak alanında etkin rol oynayan STK’lara, kamu kurumlarına, üniversite ve diğer çeşitli eğitim kurumlarına Pardus’un tanıtımına ve eğitimine yönelik etkinlikler için destek verilmiştir.
Kamuda Açık Kaynak yazılımların yaygınlaşması konusunda uzun süredir Pardus ekibinin Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile yaptığı çalışmalar 2023 yılında yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile tarihi öneme sahip bir noktaya ulaşmış; sunulan öneri ve sağlanan rapor şablonları üzerinden kamu kurumları dönüşüm analiz çalışmalarını başlatmıştır (https://cbddo.gov.tr/projeler/acik-kaynak/).
Pardus kamuda TÜBİTAK başta olmak üzere AFAD, MSB, Diyanet İşleri Başkanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, BTK, İSKİ gibi çeşitli kurumlarda kullanılmaktadır. Kamu hastanelerinde Pardus dönüşümü, Bursa Kamu Hastaneleri Birliği ile imzalanan sözleşmeyle 2016 yılında başlatılmıştır. Bursa’nın öncülüğünde sağlıkta Pardus dönüşümü Aydın, Kırıkkale ve Kütahya şehir hastaneleri başta olmak üzere tüm Türkiye’ye yayılmıştır (https://pardus.saglik.gov.tr/).
Çeşitli kurumlardaki bazı Pardus dönüşüm tecrübeleri pardus.org.tr/roportajlar/ sayfasından yayımlanmaktadır. Ayrıca çeşitli Linux dağıtımlarını değerlendiren DistroWatch sitesinde özellikle yabancı kullanıcılardan çok olumlu yorumlar alan Pardus, 9 üzeri ortalama ile altıncı sıradadır.
Pardus’un özel sektörde kullanımı da Ziraat Katılım Bankası, Nesibe Aydın Okulları, Sistem Patent, Manisa OSB, Calinos Holding, Uğurlular Tekstil ve bazı e-ticaret siteleri ile hızla yaygınlaşmaya devam etmektedir.
Eğitimde Pardus
Pardus’un en yaygın kullanım alanı MEB bünyesindeki etkileşimli tahtalardır. Şu an itibariyle internete bağlı, kurulumu yapılmış tahta sayısı 220 binin üzerindedir (https://tahta.etap.org.tr/). Ayrıca laboratuvar bilgisayarları ile birlikte 250 binin üzerinde kullanım vardır. MEB ile yapılan sözleşme kapsamında tüm etkileşimli tahtaların ve laboratuvarlarda bulunan kişisel bilgisayarların tamamının Pardus’a dönüştürülmesi öngörülmektedir (https://www.meb.gov.tr/okullarda-mill-isletim-sistemi-pardus-yayginlastirilacak/haber/31964/tr). MEB bünyesinde 250 binin üzerindeki makine ile Linux dağıtımları arasında tüm dünyada hatırı sayılır bir başarı yakalanmıştır.
Pardus ETA, MEB ile birlikte 2015 yılında Londra BET fuarına, 2016 yılında da Hannover’de gerçekleştirilen CEBİT’16 fuarına katılım sağlamış ve uluslararası arenada tanıtılmıştır.
Lise öğrencilerimize, özgür yazılım felsefesini tanımaları ve bu bilincin yaygınlaşması için 2018 yılından bu yana Samsun ilinde gerçekleştirilen Pardus Açık Kaynak Günleri (PAK) kapsamında Pardus ve açık kaynak kodlu yazılımlara yönelik eğitimler verilmiştir.
Pardus olarak çoğunluğu üniversiteler olmak üzere 100’den fazla kuruma yerinde eğitim verilmiştir. Pardus İşletim Sistemi ve açık kaynaklı teknolojileri öğrenmek isteyenler Pardus Uzaktan Eğitim Merkezinden (https://uzem.pardus.org.tr/) online eğitimler de alabilmektedir. İki binin üzerinde kullanıcı buradan çeşitli eğitimler almaktadır.
Kullanıcı Hizmetleri/Ürünler
Pardus ekibi yıllar içinde birçok Açık Kaynak dönüşüm projesinde yer almış, verdiği ve sağladığı eğitimlerle birçok kurumun kendi kendine yetebilme imkanını tanımıştır. https://rehber.pardus.org.tr adresi üzerinden bir dönüşüm rehberi yayımlamıştır.
Pardus’un son kullanıcılar ve kurumlarda kullanımını kolaylaştırmak için tek tıkla uygulama yüklenebilen Yazılım Merkezi (https://apps.pardus.org.tr) yanında birçok uygulama da sunulmaktadır (https://pardus.org.tr/pardus-uygulamalar). Ayrıca kurumsal kullanım için uzaktan yönetim merkezi Lider Ahenk, siber güvenlik sistemi Ahtapot BSGS, kimlik yönetimi sistemi Engerek de Pardus bünyesinde geliştirilmektedir.
Pardus İşletim Sistemine çeşitli yollarla katkı sağlamak isteyen gönüllülerin makalelerini paylaşabilmeleri, deneyimlerini aktarabilmeleri ve açık kaynak dünyasındaki gelişmeleri takip edebilmeleri amacıyla Pardus Topluluk Portalı (https://gonullu.pardus.org.tr/) hayata geçirilmiştir.
Popüler sosyal medya platformlarının yanında discord kanalı ve https://forum.pardus.org.tr adresinde oldukça aktif bir Pardus Forumu bulunmaktadır. Son yıllarda Teknofest Pardus yarışmalarının da olumlu etkisiyle topluluk desteğinde önemli bir gelişme görülmüştür.
Pardus, 2023 yılında 900 binin üzerinde indirilmiştir.
Pardus ekosisteminde 18’i dönüşüm ortağı olmak üzere 25 iş ortağı bulunmaktadır (pardus.org.tr/is-ortaklari/).
TÜBİTAK ULAKBİM olarak, 2012 yılından bu yana uhdemizde yönetilen Pardus’un geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması hedefiyle güzel işlere imza attık. Pardus’un BİLGEM YTE bünyesinde daha da yaygınlaşacağı inancıyla Pardus ekibine özverili çalışmalarından dolayı teşekkür eder, yeni evinde başarılarının devamını dileriz.
